(Thethaovanhoa.vn) - Từ ngày 28-30/6, một số tờ báo in và báo điện tử trong nước như Tuổi Trẻ, Thanh niên, Dân trí, Tiền Phong, Một Thế giới… đăng tin, bài liên quan đến việc Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh ra quyết định cảnh cáo và thu hồi bức tranh Biển chết của họa sỹ Nguyễn Nhân.
Ngay sau đó, các trang báo điện tử khác cũng đăng tin với nhiều nội dung thêm thắt thiếu cơ sở. Trên mạng xã hội, nhất là facebook của một vài họa sỹ trong nước đã chia sẻ thông tin trên, kèm theo nhiều bình luận, bày tỏ bức xúc trước quyết định kỷ luật của Hội, quy kết việc kỷ luật họa sỹ Nguyễn Nhân là do tác phẩm thể hiện vấn đề nhạy cảm, chính trị và những bình luận xoáy sâu vào nội dung “thu giữ làm tang vật đối với bức tranh Biển chết” được thể hiện trong Quyết định số 08-QĐ/VHNT của Hội.
Nhằm cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác sự việc chúng tôi cung cấp cho bạn đọc một số thông tin cụ thể về vụ việc như sau:
Vào tháng 7/2016, Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh tổ chức Cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật năm 2016. Tổng kết cuộc thi, ngày 05/7/2016 Ban Tổ chức và Ban Giám khảo Cuộc thi đã thống nhất trao giải Ba cho tác phẩm “Biển chết” của họa sỹ Nguyễn Nhân.
Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhà báo Thành Quang (bút danh khác PVT) thông tin đến Ban Tổ chức cuộc thi cho rằng bức tranh Biển chết của họa sỹ Nguyễn Nhân có dấu hiệu sao chép lại tác phẩm nhiếp ảnh “Điêu đứng vì biển chết” của tác giả được đăng trên báo Thanh niên, số ra ngày 21/4/2016. Qua thông tin trên, Thường trực Hội và Chi hội Mỹ thuật Trà Vinh đã có buổi làm việc, đề nghị họa sỹ Nguyễn Nhân viết tường trình về sự việc trên. Tại buổi làm việc họa sĩ Nguyễn Nhân có viết bản tường trình. Trong tường trình họa sĩ Nguyễn Nhân đã thừa nhận hành vi sai trái của mình: “…. dù đã vẽ lại bằng bút pháp mỹ thuật…nhưng tôi đã một phần nào đó sao chép “bản quyền”. Tôi xin thành thật nhận lỗi với tác giả ảnh mà tôi chưa biết tên”.
Được chụp lại từ VTV1
- Ngày 14/3/2017, Ban Chấp hành Chi hội Mỹ thuật, Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh mở cuộc họp Chi hội, có sự tham dự của họa sỹ Nguyễn Nhân, để xét và lấy ý kiến của các hội viên Chi hội Mỹ thuật về dấu hiệu vi phạm bản quyền của họa sỹ Nguyễn Nhân. Sau khi lấy ý kiến các hội viên, chủ trì cuộc họp đã kết luận như sau:
+ Tất cả các ý kiến của các họa sỹ dự họp đều khẳng định tác phẩm bức tranh Biển chết của họa sỹ Nguyễn Nhân là sao chép bức ảnh “Điêu dứng vì biển chết” kể cả hình ảnh, bố cục, tên tác phẩm nên rõ ràng đã vi phạm bản quyền tác giả.
+ Thống nhất đề nghị Ban Kiểm tra, Ban thường vụ Hội xử lý nghiêm theo quy định, bởi trước đây họa sỹ Nguyễn Nhân đã bị kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo với hành vi vi phạm bản quyền của người khác (năm 2009, họa sỹ Nguyễn Nhân đã bị cảnh cáo vì vi phạm bản quyền bức ảnh “Giai điệu mùa xuân” của họa sỹ Nguyễn Lâm).
Đồng thời, tại cuộc họp này, họa sỹ Nguyễn Nhân đã thừa nhận mình sai như đã tường trình và chấp nhận mọi hình thức xử lý của Hội.
- Ngày 17/3/2017, Ban Kiểm tra Hội Văn học Nghệ thuật họp xử lý trường hợp vi phạm bản quyền của họa sỹ Nguyễn Nhân. Kết luận của chủ trì cuộc họp như sau:
+ Ban Kiểm tra kết luận bức tranh Biển chết của họa sỹ Nguyễn Nhân là sao chép, vi phạm bản quyền tác giả và trường hợp này là tái phạm.
+ Ban Kiểm tra thống nhất đề nghị ban Thường vụ Hội các hình thức xử lý:
Về giải thưởng: Thu hồi (bao gồm chứng nhận và tiền thưởng)
Về bức tranh vi phạm: tịch thu làm tang vật
Về hình thức kỹ luật: cảnh cáo và thông báo công khai trên Tạp chí Văn nghệ Trà Vinh; thông báo bằng văn bản đến các Chi hội thuộc Hội văn học Nghệ thuật Trà Vinh; thông báo bằng văn bản đến Hội Mỹ thuật Việt Nam; thông báo bằng văn bản đến chính quyền địa phương nơi họa sỹ Nguyễn Nhân cư trú.
- Ngày 20/3/2017, Hội phát hành công văn số 15-CV/VHNT “về việc xử lý tác phẩm mỹ thuật vi phạm bản quyền” gửi họa sỹ Uyên Huy - Trưởng Ban Giám khảo và họa sỹ Nguyễn Xuân Đông - thành viên Ban Giám khảo Cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật Trà Vinh năm 2016.
- Ngày 29/3/2017, họa sỹ Uyên Huy và họa sỹ Nguyễn Xuân Đông có văn bản trả lời với lãnh đạo Hội về những sai phạm của họa sỹ Nguyễn Nhân, trong văn bản có nêu: “Qua xem xét các hình ảnh của các tác phẩm có tính chất sao chép mà họa sỹ Nguyễn Nhân dựa vào bức ảnh của nhà báo Thành Quang (cũng như sai phạm trước đây). Đây là chứng cứ rõ ràng, tác giả cũng đã xác nhận và nhận lỗi. Đây là điều vô cùng đáng tiếc, đáng buồn cho tình trạng vi phạm quyền tác giả. Tôi và họa sỹ Nguyễn Xuân Đông có trao đổi ý kiến về sự kiện này và đã thống nhất ý kiến là : nhất trí với kết luận của Ban Kiểm tra Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh. Chúng tôi tin rằng Hội sẽ có cách xử lý thích hợp". Như vậy, hai họa sỹ là Trưởng ban và thành viên của Ban Giám khảo Cuộc thi đã thống nhất với kết luận của Ban Kiểm tra Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh .
- Ngày 01/6/2017, Hội Văn học Nghệ thuật ra Quyết định số 08-QĐ/VHNT “về việc kỷ luật Hội đối với họa sỹ Nguyễn Nhân” trên cơ sở các quy định của pháp luật:
Luật sở hữu trí tuệ (Luật số 50/2005/QH11. Có hiệu lực từ ngày 01/7/2006).
Ở khoản 8, Điều 4 giải thích từ ngữ có nêu “tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn”.
Ở khoản 7, Điều 28 Hành vi xâm phạm quyền tác giả: “làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp quy định tại điểm i, khoản 1, Điều 25 của Luật này”
(điểm i, khoản 1, Điều 25: “chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị”)
Nghị định số 131/2013/NĐ-CP ngày 16/11/2015 về Quy định xử phạt hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan.
Điều 12 hành vi xâm phạm quyền làm tác giả phái sinh.
1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
2. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc dở bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường internet và kỷ thuật số đối với hành vi quy định tại Khoản 1 Điều này.
Điều 18. Hành vi vi phạm quyền sao chép tác phẩm
1. Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đối với hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
2. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc dở bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường internet và kỷ thuật số hoặc tiêu hủy tang vật vi phạm đối với hành vi quy định tại khoản 1 Điều này.”
- Ngày 07/6/2017, Hội tổ chức cuộc họp công bố quyết định kỷ luật đối với hội viên Nguyễn Nhân.
Vụ kỷ luật, thu hồi tranh 'Biển chết': Sao chép hay phái sinh?
Ranh giới giữa làm phái sinh tác phẩm hợp pháp tác phẩm và xâm phạm bản quyền rất mong manh. Và nhiều trường hợp rất khó xác định nếu chưa có ý kiến chính thức của tác giả và/hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc.
Ngoài ra, sau khi ra quyết định kỷ luật họa sỹ Nguyễn Nhân, Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh còn tiếp nhận được một bức ảnh chụp lại từ tranh sơn dầu của họa sỹ Lê Thế Anh - Hà Nội có tên là Sông chết, tác phẩm đạt Huy Chương Bạc của Hội đồng Nghệ thuật, Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2010. Từ đó cho thấy họa sỹ Nguyễn Nhân không chỉ sao chép tác phẩm ảnh của nhà báo Thành Quang mà còn sao chép tranh của họa sỹ Lê Thế Anh.
Như vậy, xét về quá trình ra quyết định kỷ luật đối với họa sỹ Nguyễn Nhân của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Trà Vinh là hoàn toàn đúng quy trình, hợp tình, hợp lý, thể hiện tính nhân văn cao (không đề nghị cơ quan hành chính có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính tại điều 12 và 18 Nghị định 131/2013/NĐ-CP ngày 16/11/2013); đồng thời cho thấy, Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh luôn sẳn sàng hỗ trợ về chuyên môn và tạo mọi điều kiện tốt nhất có thể cho họa sỹ Nguyễn Nhân tiếp tục lao động nghệ thuật. Việc hủy kết quả giải Ba của bức tranh Biển chết hoàn toàn vì lý do vi phạm bản quyền, chứ không vì nội dung phản ảnh của bức tranh có liên quan đến các vấn đề có tính nhạy cảm, tính chính trị như một số trang mạng xã hội đã bịa đặt, vu cáo (Nếu đặt vấn đề về vấn đề nhạy cảm hoặc chính trị thì Ban Giám khảo đã không chấm giải Ba và được Ban Tổ chức Cuộc thi trao giải).
Đa số các báo và các trang mạng xã hội đều bình luận xoáy sâu vào nội dung “thu giữ làm tang vật đối với bức tranh Biển chết” được thể hiện trong Quyết định số 08-QĐ/VHNT của Hội. Tuy nhiên trên thực tế, từ khi Cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016 trao giải và kết thúc thì tất cả các tác phẩm Mỹ thuật tham gia Cuộc thi đều được trưng bày tại Phòng Trưng bày Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh. Việc ghi cụ thể như thế trong Quyết định chỉ nhằm mục đích bảo quản, tránh làm thay đổi nguyên trạng của bức tranh trong thời gian xử lý.
Theo Travinh.gov.vn
Tags