Đạo diễn Sean Baker - Trong 1 đêm giành 4 giải Oscar lịch sử

Bộ phim Anora của đạo diễn Sean Baker đã thống trị lễ trao giải Oscar năm nay. Phim đã thắng 5 giải Oscar, gồm: Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất, Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, Kịch bản gốc hay nhất và Dựng phim xuất sắc nhất. 4 trong số 5 giải Oscar của phim đã thuộc về ông.

Ở hậu trường lễ trao giải diễn ra ngày 3/3, đạo diễn Sean Baker hết lời ca ngợi Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ vì đã tôn vinh bộ phim độc lập của ông, ngay cả khi nó phải cạnh tranh với những bom tấn có kinh phí nhiều "gấp trăm lần".

Chiến thắng nói lên nhiều điều

Anora là câu chuyện tình cảm phức tạp của 2 con người thuộc về 2 thế giới rất khác nhau. Phim được công chiếu tại LHP Cannes năm ngoái và là bộ phim thứ 4 vừa đoạt Cành cọ Vàng ở Cannes vừa được vinh danh là Phim hay nhất tại Oscar.

Phim có kinh phí chỉ 6 triệu USD, và Baker nói vui rằng nó còn nhỏ hơn cả ngân sách phục vụ tiệc của một số đối thủ cạnh tranh. Thật vậy, Anora có kinh phí khá khiêm tốn khi so với các ứng cử Phim hay nhất khác là Dune: Part Two (190 triệu USD), Wicked (150 triệu USD), A Complete Unknown (70 triệu USD), Conclave (20 triệu USD), Emilia Perez (26 triệu USD), Nickel Boys (23,2 triệu USD), The Substance (18 triệu USD) và The Brutalist (9,6 triệu USD). Chỉ có I'm Still Here với kinh phí 1,48 triệu USD là thấp hơn Anora.

Thế nên, trong cả 5 lần nhận giải, đoàn làm phim Anora đều bày tỏ sự trân trọng trước những tôn vinh mà Viện Hàn lâm dành cho phim độc lập, đồng thời cho biết họ luôn nhận thức rõ rằng mình đang phải đối đầu với những phim có kinh phí lớn hơn nhiều.

"Được ở chung mâm với một bộ phim như Wicked, một bộ phim tuyệt vời nhưng hoàn toàn khác với phim của chúng tôi, điều đó có nghĩa là chúng tôi đang làm đúng" - Baker trả lời báo chí ở hậu trường Oscar - "Được tham gia vào câu chuyện toàn cầu trong năm nay với những bộ phim độc lập tuyệt vời khác, điều đó cũng có ý nghĩa rất lớn với chúng tôi".

Trước đó, trong một bài phát biểu đầy nhiệt huyết tại giải Tinh thần Độc lập, ông cho biết phim độc lập đang có nguy cơ trở thành "phim danh thiếp", tức là chỉ được làm ra như một lời giới thiệu, để có thể được các hãng phim lớn thuê làm dự án bom tấn.

Ông cho rằng, nếu không có sự hỗ trợ cho phim độc lập, một số dự án sáng tạo và đổi mới nhất có thể sẽ không bao giờ được thực hiện. Ông cũng hy vọng thành công của Anora sẽ tăng thêm sự ủng hộ cho các dự án độc lập như vậy.

Ngoài ra, trong phát biểu nhận giải Đạo diễn xuất sắc nhất, Baker còn một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của trải nghiệm xem phim tại rạp.

"Trong thời điểm thế giới có thể cảm thấy bị chia rẽ, điều này quan trọng hơn bao giờ hết" - Baker nói -  "Đây là một trải nghiệm cộng đồng mà bạn không thể có được ở nhà. Nếu chúng ta không đảo ngược xu hướng này, chúng ta sẽ mất đi một phần quan trọng trong nền văn hóa của mình. Đây là lời kêu gọi đấu tranh của tôi".

Khi giành giải Cành cọ Vàng, Baker cũng từng tha thiết bày tỏ mong muốn "nhìn thấy tương lai điện ảnh giống như nơi nó bắt đầu: Trong một rạp chiếu phim", nơi "chúng ta chia sẻ tiếng cười, nỗi buồn, sự tức giận, nỗi sợ hãi và hy vọng có được sự phấn chấn với bạn bè và những người xa lạ - và điều đó thật thiêng liêng".

Bên cạnh giải Đạo diễn xuất sắc nhất, Baker còn được vinh danh ở các hạng mục Phim hay nhất, Kịch bản gốc hay nhất và Dựng phim xuất sắc nhất. Điều này đưa ông trở thành đạo diễn đầu tiên giành được 4 giải Oscar trong cùng 1 đêm cho 1 bộ phim duy nhất - Anora. Baker là trường hợp hiếm thấy bởi các đạo diễn thường không tự biên tập phim của mình. Đó là chưa kể giải Oscar thứ 5 - Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất - dành cho Mikey Madison với vai diễn trong Anora.

Trước đó, Walt Disney vào năm 1954 đã giành được 4 giải trong 1 đêm, nhưng cho 4 bộ phim khác nhau; Bong Joon-Ho đã giành được 3 giải Oscar cho Parasite (2019), trong khi giải Oscar thứ 4 năm đó của Parasite - là Phim tiếng nước ngoài hay nhất - thuộc về quốc gia nộp đơn (tức Hàn Quốc).

Trailer phim "Anora" của đạo diễn Sean Baker:

Trước Oscar, Baker đã giành được giải thưởng cao nhất từ Hiệp hội Đạo diễn Mỹ - chiến thắng mà theo truyền thống gần như đảm bảo kết quả tại Oscar. Ông cũng đã giành được các giải thưởng cao nhất tại giải của Hiệp hội Sản xuất và giải Tinh thần độc lập.

Bên cạnh đó, tại hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất, năm nay là lần đầu tiên trong gần 3 thập kỷ có 5 đạo diễn lần đầu nhận đề cử. Tất cả họ cũng đều tham gia viết kịch bản cho phim tương ứng, cho thấy sự ưu tiên ngày một tăng của Viện Hàn lâm đối với những người có thể biến tầm nhìn của riêng họ thành hiện thực một cách tài tình.

Đứng về những người yếu thế

Cũng có nhận định rằng, dù 4 giải Oscar đều là chiến thắng của Anora, kỳ tích lần này cũng có thể coi là lời tôn vinh dành cho các bộ phim Tangerine, Red Rocket, The Florida Project và toàn bộ sự nghiệp nói chung của Sean Baker - người vốn luôn tập trung vào những nhóm người yếu thế.

Baker sinh năm 1971 New Jersey, Mỹ. Dù gia đình không có truyền thống nghệ thuật nhưng Baker đã nhận được rất nhiều sự hỗ trợ từ người thân. Mẹ ông là giáo viên còn bố là luật sư - từng đại diện cho Baker trong tranh chấp về tên bộ phim Take Out của ông. Baker có 1 người chị gái là nhạc sĩ chuyên nghiệp và là nhà thiết kế sản xuất, từng đóng góp ở cả 2 vai trò trong các phim của ông.

Baker đam mê với những bộ phim "cây nhà lá vườn" từ nhỏ khi được mẹ dẫn đi xem phim Universal Monster chiếu tại thư viện địa phương. Trong thời gian học trung học, ông đã làm người điều khiển máy chiếu tại rạp.

Ông học về nghiên cứu điện ảnh tại Đại học New York. Đáng lẽ, ông sẽ nhận bằng vào năm 1992 nhưng đã tạm nghỉ học để hòa mình vào đời sống làm phim công nghiệp và quảng cáo truyền hình, trước khi quay lại để tốt nghiệp vào năm 1998. Ông cũng học về dựng phim tại Trường New School.

Bộ phim truyện đầu tiên của Baker là Four Letter Words (2000), xoay quanh các chủ đề về ngoại hình, quan điểm, thái độ và ngôn ngữ của những người đàn ông trẻ tuổi ở Mỹ. Ông trực tiếp viết kịch bản, đạo diễn và biên tập phim.

Sau đó, ông đồng sáng tác, đồng đạo diễn, đồng biên tập và đồng sản xuất Take Out (2004) với cộng sự thường xuyên Shih-Ching Tsou, với kinh phí chỉ 3.000 USD. Phim được công chiếu lần đầu tại LHP Slamdance ở Los Angeles và sau đó là hơn 25 LHP khác.

Bộ phim thứ 3 của Baker, Prince Of Broadway, được công chiếu lần đầu tại LHP Los Angeles vào ngày 22/6/2008. Phim kể về một người nhập cư Ghana bán hàng nhái ở Manhattan, người sau đó phát hiện ra rằng mình có 1 đứa con trai. Ông cũng đạo diễn, viết kịch bản, đồng sản xuất, quay và biên tập bộ phim. Baker còn tự tài trợ cho việc phân phối và quảng cáo phim. 

Take Out và Prince Of Broadway đã được đề cử Giải thưởng John Cassavetes của Tinh thần Độc lập tại cùng một buổi lễ năm 2008.

Sau đó, Baker thực hiện một loạt các bộ phim, tiếp tục xoay quanh những người yếu thế, nhưng lần này chủ yếu là các cô gái trong ngành công nghiệp người lớn, gồm Starlet (2012), Tangerine (2015), The Florida Project (2017), Red Rocket (2021) và giờ là Anora (2024).

Baker tiếp tục tham gia sâu vào nhiều quá trình làm các bộ phim này, khiến giới phê bình choáng ngợp bởi kỹ thuật và nghệ thuật làm phim mang tính đột phá. Ví dụ như trong Tangerine, ông đã quay toàn bộ phim với chỉ 3 chiếc iPhone 5S!

Đúng như những phát biểu nhận giải của mình, qua mỗi bộ phim, Baker lại càng chứng tỏ sức mạnh nghệ thuật của những bộ phim nghệ thuật với kinh phí thấp. Ông cũng đặc biệt lên tiếng cho những người yếu thế.

"Tôi là một đồng minh và thực sự đã dành cả sự nghiệp của mình để kể những câu chuyện giúp xóa bỏ sự kỳ thị và chuẩn hóa lối sống. Tôi sẽ không bao giờ làm bất cứ điều gì có thể gây tổn hại đến cộng đồng" - ông chia sẻ.