Chovgan: Trò chơi dành cho những người dũng cảm

(Thethaovanhoa.vn) - Vào năm 2013, trò chơi cưỡi ngựa truyền thống ở Karabakh – chovgan, tiền thân của trò polo thời hiện đại, đã được đưa vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể UNESCO -Hạng mục Cần được Bảo tồn Khẩn cấp theo đề xuất của Azerbaijan.

Các nhà sử học cho rằng trò chơi gồm một loạt tấn công nhanh và phản công bạo lực này chỉ có thể là du nhập từ dân du mục, những người có khả năng thuần phục ngựa hoang để cưỡi – tức những người Thổ Nhĩ Kỳ cổ đại. Mục tiêu của trò này là đẩy quả bóng làm từ rễ cây liễu hoặc được dệt bằng da vào khung thành đối phương với sự trợ giúp của một cây gậy chăn cừu dài.

Theo nhiều chứng cứ tài liệu thì chovgan đã rất phổ biến ở lãnh thổ ngày nay của Azerbaijan trong thiên niên kỷ đầu tiên sau công nguyên. Người ta thường sử dụng những chú ngựa được huấn luyện đặc biệt thông minh, nhanh nhẹn, nuôi lớn chủ yếu ở Karabakh. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện được hình ảnh về trò chơi này trên một cái bình ở gần thành phố cổ Beylagan. Trò chơi này cũng đã được đề cập trong bài thơ của Nizami mang tên “Khosrov và Shirin” và trong sử thi “Kitabi Dada Gorgud”, các bậc thầy người Azerbaijan về tiểu họa từ trường Tabriz danh tiếng đã tóm lược các chương trong sử thi này.

Trận chovgan đầu tiên được ghi chép trong biên niên sử đã diễn ra vào thế kỷ 12 ở Baghdad. Tại thời điểm đó, nhiều nhà cầm quyền châu Âu đã rất yêu thích chovgan. Và sau đó bộ môn này đã lan truyền sang Ấn Độ, từ đây, chovgan đã được người Anh du nhập đến châu Âu và sau đó là châu Mỹ.

Tuy nhiên, người ta đã dần quên lãng đi hình thức nguyên thủy của bộ môn này, mặc dù phiên bản sửa đổi của chovgan là polo đã có trong luật chơi của Olympic từ năm 1900. Ở thời Xô viết, người ta đã tổ chức các cuộc thi đấu chovgan ở Karabakh và các vùng khác của Azerbaijan. Các cuộc thi đấu này thường được ghi lại ở các lễ hội quốc gia và cộng hòa khác nhau. Ở Karabakh, bộ môn này đã nổi tiếng đến tận những năm 1980.

Và dù sao thì, bộ môn này đã được phục hồi. Trang sử mới của trò chơi cổ xưa này bắt đầu vào năm 2000, khi người ta bắt đầu nói về nhu cầu phục hồi bộ môn này. Và vào năm 2006, đã có các đội tuyển tham dự giải đấu tranh Cúp Tổng thống đến từ tám vùng của đất nước. Vào Tháng 9 năm 2013, Baku đã đăng cai giải thi đấu polo thế giới. Trong giải đấu, đội polo và đội chovgan của Azerbaijan đã biểu diễn diễu hành. Ngày nay, nhiều quận của Azerbaijan vẫn tổ chức các giải đấu chovgan.

Sự khác nhau giữa chovgan và polo là việc thiếu vắng những quy định ngặt ngèo chi phối về kích thước sân, số lượng người tham gia và các hành động của họ, cũng như sức vóc và giống ngựa. Chovgan là một trò chơi quốc dân, và tất cả mọi người, tức là những ai biết và thích chơi ngựa đều có thể thành lập đội nhóm. Do vậy, trước tiên thì bộ môn này dành cho những người nông dân và chăn cừu. Có thể tổ chức trận đấu trên sân bóng của làng, và thậm chí là trên thảo nguyên. Quan trọng là có mong muốn chơi.

CHUYỂN NHƯỢNG 16/12: Mourinho sẵn sàng đổi Mkhitaryan lấy Sanchez. Mahrez có giá 100 triệu

Mourinho rất sẵn lòng đổi Mkhitaryan lấy Sanchez, Mahrez có giá 100 triệu bảng, Chelsea nhận tin vui vụ Alex Sandro... là những tin đáng chú ý trong bản tin chuyển nhượng ngày 16/1.

Nhân tiện, không phải bởi vì chovgan chơi như vậy mà bộ môn này trở nên kém hoành tráng hơn. Dễ dàng có thể đánh giá được việc này từ đám đông người hâm mộ tập trung ở mỗi trận đấu. Các khán giả đều ngưỡng mộ những cầu thủ điệu nghệ cưỡi trên lưng những chú ngựa khỏe mạnh, họ là những người đam mê trò chơi này không kém gì chính những cầu thủ. Mặc dù ai tham gia chơi thì cũng muốn dành phần thắng, tuy nhiên, đối với họ, thì không thể dành chiến thắng mà lại làm tổn thương đến những chú ngựa được.

Không may, mặc dù Azerbaijan đã và đang nỗ lực để bảo tồn chovgan, tuy nhiên, vấn đề này vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để do bộ môn này đã bị tách biệt với nơi mà đã luôn rất nổi tiếng với môn này, cũng là nơi nuôi giống các loại ngựa đặc biệt, đó là vùng Karabakh. Vấn đề nhức nhối này đã được đề cập trong chương trình nghị sự kỳ họp thứ 8 Ủy ban Liên Chính phủ về việc Bảo tồn Di sản Văn hóa Phi vật thể, đã diễn ra vào 3 tháng 12 năm 2013. Mối đe dọa biến mất bộ môn cưỡi ngựa Karabakh cổ xưa này đã được các đại biểu đánh giá nghiêm túc trong phiên họp đến mức Chovgan, trò chơi cưỡi ngựa truyền thống ở Karabakh của nước Cộng hòa Azerbaijan đã được đưa vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể UNESCO cần được bảo tồn khẩn cấp.

Bạn thật sự nên xem chovgan. Không chỉ bởi vì vẻ đẹp khi chiêm ngưỡng các cầu thủ rượt đuổi nhau để tấn công vào khung thành đối phương hay bởi tiếng hò reo phần khích của cổ động viên và cầu thủ, tất cả đều nhỏ bé khi so sánh với chovgan. Chúng ta thật sự cần phải bảo tồn bộ môn cổ xưa này cho các thế hệ mai sau.

P.V

Chia sẻ